PEKİ TEMAS ÖNCESİ PROFİLAKSİ (TÖP) NEDİR?
Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP) olarak dünyada kabul gören Temas Öncesi Profilaksi (TÖP) yakın zamanda ülkemizde kullanım onayı aldı.
Temas Öncesi Profilaksi (TÖP), HIV ile enfekte olmayan bireylere cinsel ilişkiye girmeden önce ve cinsel aktivite devam ettiği sürece ilaç kullanarak HIV bulaşının engellendiği uygulamadır.
Dünyada ilk olarak 2012 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanımına onay verilmiş sonrasında 2015 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından kabul görmüştür.
Günümüzde yapılan birçok çalışmada etkinliği kanıtlanmış ve tüm dünyada yaygın olarak kullanılmakta olan TÖP uygulaması ülkemizde de kullanım onayı aldı.
Temas öncesi profilaksi, kurallara uygun şekilde kullanılırsa kondom kadar etkili HIV den korunma sağlamaktadır. Bu profilaksiyi kullanacak kişilerin doktor kontrolünde profilaksiye başlamaları ve kontrollerini aksatmamaları gerekmektedir.
TEMAS ÖNCESİ PROFİLAKSİ KULLANIMI
Temas öncesi profilakside kullanılan ilaç tek tablet olup içerisinde iki farklı bileşik bulunmaktadır (tenofovir ve emtirisitabin = TDF/FTC).
İlk kural; TÖP kullanacak kişinin HIV negatif olduğu tespit edilmiş olmasıdır. HIV durumu belirlenmeden TÖP kullanılmamalıdır.
Günümüzde Temas Öncesi Profilaksi iki farklı şekilde kullanılmaktadır. Hastaya uygun olan TÖP hekim tarafından seçilmelidir.
Her gün bir tablet şeklinde kullanımı
Cinsel ilişkiyle bağlantılı 4 tabletlik kullanım
Cinsel ilişkiden 2-24 saat önce 2 tablet
İlk dozdan 24 saat sonra 1 tablet
İlk dozdan 48 saat sonra 1 tablet
Günlük bir tablet şeklinde uygulanan TÖP; heteroseksüel kadın ve erkekler, homoseksüel erkekler (MSM, men sex men) ve transeksüel kadınlar için uygundur.
Kadınlarda TÖP etkin olabilmesi için ilişkiden 7 gün önceden TÖP kullanmaya başlaması ve ilişkiden sonra da 7 gün daha kullanması gerekmektedir. Çünkü vajinada koruyuculuğun başlaması 7 günde olmaktadır. Bu nedenle kadınlarda vajinal ilişki için 4 tabletlik rejim önerilmemektedir.
4 tabletlik kullanım ise sadece nadir cinsel ilişki yaşayan MSM’ler tarafından kullanılabilir.
Dört tabletlik rejimle TÖP uygulayan bir bireyin cinsel ilişkisi devam etmesi halinde günlük tek doz profilaksiye devam etmesi gerekmektedir. Son cinsel ilişkiden 48 saat sonrasına kadar günde tek doz kullanmaya devam etmelidir.
Ülkemizde 4 tabletlik Temas Öncesi Profilaksi preperatları bulunmaktadır.
TÖP, Diğer Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlardan Koruyor Mu?
Temas öncesi profilaksi, sadece HIV’e karşı koruma sağlamaktadır. Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklardan [Sifiliz, Gonore (bel soğukluğu), Klamidya, Hepatit C ve HPV (Genital siğil)] korunmak için kondom (prezervatif) kullanılmalıdır.
Temas Öncesi Profilaksi Kullanmak İçin Nereye Başvurmalıyım?
Temas öncesi profilaksi kullanımına başlamadan önce kişiler HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından taranmalı ve pozitif saptanırsa tedavileri verilmelidir. Kişilerin HIV negatif olduğunun tespit edilmesi ve TÖP için takibe alınması gereklidir. Bu nedenle TÖP kullanımına başlamadan önce Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Polikliniğine başvurmanız gerekmektedir.
Temas Öncesi Profilaksinin Yan Etkileri
Bu güne yapılan çalışmalarda ciddi bir yan etki görülmemiştir.
TÖP kullananların %10’undan azında “başlangıç sendromu” olarak adlandırılan bulantı, baş ağrısı, karında şişkinlik gibi bulgulardan görülebilmektedir. Ancak bu, geçici bir durum olup genellikle bir ay içinde kendiliğinden düzelmektedir.
Temas Öncesi Profilaksisi Kimlere Verilmez?
HIV pozitif bireyler
HIV durumu bilinmeyen kişiler
TÖP uyumlu kullanmayanlar
Tenofovir disoproksil ve/veya emtrisitabine alerjisi olanlar
Vücut ağırlığı <35kg olan kişiler
Böbrek yetmezliği olan kişiler
Son 72 saat içinde HIV ile temas etmiş olma olasılığı bulunan kişilere
Temas öncesi profilaksisi verilmemektedir.
Temas Öncesi Profilaksi İlacını Nasıl Alabilirim?
Ülkemizde bu ilaçlar sağlık sigortası kapsamında ücretsiz verilmemektedir. Bu nedenle TÖP için önerdiğimiz ilacı eczanelerden ücret karşılığında alabilirsiniz.
