Tanzanya Sağlık Bakanlığı, 5 kişinin Marburg virüsü nedeniyle hayatını kaybettiğini duyurması üzerine Marburg virüsüne dikkatler çekildi. Bu makalede Marburg virüsü hakkındaki bilgiler gözden geçirildi.
Marburg virüsü, Marburg virüs hastalığına (MVH) neden olan nadir görülen ancak ölümcül bir virüstür. Marburg virüsünün ismi, virüsün ilk kez tespit edildiği yer olan Marburg, Almanya'dan gelmektedir. 1967 yılında Marburg şehrindeki bir laboratuvar ortamında, Uganda'dan ithal edilmiş maymunlar aracılığıyla insanlara bulaşan ve bir dizi ölümcül vakaya yol açan bu yeni virüs, o zamandan beri "Marburg virüsü" olarak anılmıştır.
Ebola virüsü ile aynı filoviridae ailesine ait olan Marburg, 1967'de Almanya'da ilk kez tespit edildi. Afrika'nın bazı bölgelerinde zaman zaman küçük salgınlarla ortaya çıkan bu virüs, yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, kas ağrısı ve halsizlik gibi belirtilerle seyreden, ilerleyen dönemlerde ise kanama ve organ yetmezliği ile sonuçlanabilen bir hastalığa yol açar.
Bulaşma Yolları
Marburg virüsü, doğal rezervuarı olan mısır meyve yarasası Rousettus aegyptiacus'tan insanlara ve hayvanlara bulaşabilir. Virüsün yayılması, doğrudan veya dolaylı temas yoluyla gerçekleşir. İşte Marburg virüsünün bulaşma yolları:
Yarasalardan insanlara: Yarasaların tükürüğü, dışkısı veya kanıyla temas sonucu virüs insanlara bulaşabilir. Bu, genellikle yarasaların yaşadığı mağaralarda veya madenlerde çalışanlar için risk oluşturur.
İnsandan insana: Marburg virüsü, hastalıklı bir kişiden diğerine, doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Kan, tükürük, idrar, dışkı, kusmuk ve diğer vücut sıvılarından geçer. Ayrıca, kontamine olmuş yüzeylere dokunarak da virüs bulaşabilir.
İğne veya enjektör paylaşımı: Enfekte bir kişiyle iğne veya enjektör paylaşımı, virüsün yayılmasına neden olabilir.
Belirtiler
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Marburg virüsü ile enfekte olan bir hasta ya da kontamine bir yüzeyle temastan sonra virüsün inkübasyon süresi 2-21 gün arasında farklılık göstermektedir. Genel olarak kuluçka dönemi ortalama 5-10 gündür. Genellikle hastalığın belirtileri temastan sonraki 7.günde ciddi seviyeye ulaşır. Marburg virüsü hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Yüksek ateş: Hastalığın ilk belirtilerinden birisidir inkübasyon döneminden hemen sonra ani başlayan yüksek ateş görülür. Bu yüksek ateş inatçıdır kolaylıkla düşürülemez. Özellikle gece saatlerinde titreme nöbetleri de tabloya eşlik eder.
Şiddetli baş ağrısı: Baş ağrısı, özellikle ense ve başın arka kısmında hissedilir.
Kas ağrısı: Genel kas ağrısı ve güçsüzlük, sıklıkla belirtiler arasındadır.
Halsizlik ve yorgunluk: Hastalar sürekli yorgun ve halsiz hissederler.
İştahsızlık ve kilo kaybı: İştah azalır ve hastalar hızla kilo kaybedebilir.
Mide bulantısı, kusma ve ishal: Sindirim sistemi semptomları, hastalığın erken döneminde ortaya çıkar ve şiddetlenebilir. Hastalarda karın ağrı, ishal, mide bulantısı görülebilir.
Deri döküntüleri: Hastalarda sırt, göğüs ve karın bölgesinde döküntüler gelişebilir.
Kanama: MVH kanamalı ateş hastalıklarından birisidir. Bu nedenle hastalarda damarlarda ani gelişen kanamalar ve bunun komplikasyonları görülmektedir. Hastaların derisinde, gözlerinde ve diğer mukoza zarlarında kanama görülebilir. Ayrıca, dışkıda, idrarda ve kusmukta kan bulunabilir. İç kanama da görünebilir.
Karaciğer ve böbrek yetmezliği: Marburg virüs hastalığı, karaciğer ve böbreklerin işlevlerinde ciddi düşüşe neden olabilir, bu da organ yetmezliğine yol açar.
Merkezi sinir sistemi etkileri: Enfeksiyon ilerledikçe, merkezi sinir sistemi üzerinde etkiler görülebilir. Bu, ajitasyon, gerginlik, sinirlilik, konfüzyon, tremor, ataksi ve nöbetler gibi belirtilere yol açabilir.
Eğer hastalık bağışıklık sistemimiz tarafından kontrol altına alınmaz ve ilerlemesi devam ederse hastalarda şok gelişir ve hasta hayatını kaybedebilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre ölüm, belirtilerin başlangıcından sonraki 8. -9. günde ağır kan kaybına bağlı olarak gerçekleşir.
Marburg virüs hastalığının (MVH) mortalite/ölüm oranı, salgından salgına değişiklik gösterebilir ve %24 ila %88 arasında değişebilir. Bu büyük orandaki değişkenlik, farklı salgınlardaki virüs suşları, bulaşma hızı, coğrafi faktörler, sağlık hizmetlerine erişim ve hasta yönetimi gibi faktörlere bağlıdır. Daha önceki salgınlarda, özellikle hastaların erken ve uygun tıbbi desteği alamadığı durumlarda, ölüm oranları oldukça yüksek olmuştur.
Marburg virüs hastalığının belirtileri, diğer viral hemorajik ateşler ve daha yaygın viral enfeksiyonlara benzer olabilir. Bu nedenle, tanı koymak için laboratuvar testleri yapılması önemlidir. Eğer bu belirtilerden biri veya birkaçı mevcutsa ve Marburg virüsü ile enfekte olma riski bulunuyorsa, en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir. Erken teşhis ve destekleyici tedavi, hastalığın sonuçlarını iyileştirme şansını artırabilir.
Tedavi ve Korunma
Marburg virüs hastalığı için spesifik bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Hastaların tedavisinde genellikle destekleyici bakım uygulanır. İşte MVH tedavisine yönelik yaklaşımlar:
Destekleyici bakım: Hasta, sıvı ve elektrolit dengesinin korunması, oksijen ve solunum desteği, ağrı kesiciler, kan ürünleri ve diğer destekleyici tedavilerle takip edilir. Bu önlemler, hastanın bağışıklık sistemi virüsle mücadele ederken yaşamsal fonksiyonlarını sürdürmesine yardımcı olur.
Deneysel tedaviler: Bazı deneysel tedavi yöntemleri ve aşılar Marburg virüsü ile ilgili araştırmalarda kullanılmaktadır, ancak şu an için bu yöntemlerin etkinliği ve güvenliği henüz tam olarak kanıtlanmamıştır.
Marburg virüs hastalığından korunma için alınabilecek önlemler şunlardır:
Yarasalar ve vahşi hayvanlarla teması sınırlandırma: Yarasaların yaşadığı mağaralar ve madenlerden kaçınarak, vahşi hayvanlarla teması minimuma indirerek Marburg virüsüne maruz kalmaktan korunabilirsiniz.
Kişisel hijyen: Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayarak, alkol bazlı el dezenfektanları kullanarak virüsün bulaşmasını önleyebilirsiniz.
Hasta kişilerle teması sınırlandırma: Hastalıklı kişilerle doğrudan teması azaltmak ve mümkünse izole etmek önemlidir. Eğer hasta bir kişiyle temas etmek zorundaysanız, koruyucu giysiler, eldivenler, maskeler ve gözlükler kullanarak kendinizi koruyun.
Güvenli cenaze uygulamaları: Marburg virüsü, ölen kişilerin vücut sıvılarıyla da bulaşabileceğinden, cenaze törenlerinde güvenli uygulamaların takip edilmesi önemlidir. Bu, özellikle cenaze işlemleri sırasında koruyucu giysi ve ekipman kullanarak ve doğrudan temastan kaçınarak gerçekleştirilebilir.
Sağlık çalışanlarının korunması: Hastaneler ve sağlık merkezleri, hastalarla güvenli bir şekilde başa çıkabilmek için önlemler almalıdır. Bu önlemler, kişisel koruyucu ekipman kullanımı, sterilizasyon uygulamaları ve enfekte materyallerin güvenli bir şekilde imhasını içerir.
Halk sağlığı önlemleri ve bilinçlendirme: Marburg virüs hastalığı riski olan bölgelerde, halk sağlığı yetkilileri ve toplum liderleri, hastalık hakkında bilgi yaymak ve insanları nasıl korunacakları konusunda eğitmek için birlikte çalışmalıdır.
Sonuç olarak, Marburg virüsü ölümcül olabilen bir hastalığa yol açan nadir bir virüstür. Bulaşmasını önlemek ve hastalığın yayılmasını kontrol altına almak için yukarıda belirtilen tedavi ve korunma yöntemlerine uyulması önemlidir. Ayrıca, deneysel tedaviler ve aşılar üzerinde süren araştırmalar, gelecekte Marburg virüs hastalığıyla mücadele etmek için daha etkili stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilir.
Bilgi ve farkındalığın artması, toplumların Marburg virüsü ve benzeri tehlikeli patojenlerle başa çıkmak için daha hazırlıklı ve etkili olmasını sağlayacaktır. Bu nedenle, halk sağlığı ve bireysel korunma önlemlerine dikkat etmek, virüsün yayılmasını önlemeye yardımcı olacak en önemli adımlardan biridir.
