Kızamık hastalığı; kızamık virüsünün neden olduğu akut döküntülü çocukluk çağı hastalığıdır. Kızamık virüsü oldukça bulaşıcı olup salgınlara yol açabilmektedir. Salgınları ve komplikasyonları önlemek amacıyla tüm dünyada çocukluk çağı rutin aşılama programına alınmıştır.
Bulaş Yolları
Kızamık, hava damlacıkları yoluyla insanlardan insanlara yayılan bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığın bulaşma yolları şunlardır:
Hasta bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sonucunda havaya yayılan virüs partiküllerinin solunması.
Hasta bir kişinin temas yoluyla örneğin, öpüşme veya tokalaşma sırasında tükürük veya burun akıntıları ile doğrudan temas etme.
Hasta bir kişinin temas yoluyla bulaşmış nesneleri, yüzeyleri veya ortamları kullanarak virüsü elde etme ve ardından ağıza, buruna veya gözlere temas etme.
Kızamık Belirtileri ve Hastalığın Seyri
Kızamık hastalığının seyri genellikle üç aşamadan oluşur:
Kuluçka dönemi: Virüs vücuda girdikten sonra yaklaşık 10 ila 12 gün boyunca semptomlar görülmez. Bu dönemde, kişi hastalığı başkalarına bulaştırabilir, ancak farkında olmayabilir.
Prodromal dönem: Kuluçka döneminden sonra ilk üç günde ateş, öksürük, burun akıntısı, gözlerde kızarıklık, halsizlik ve iştah kaybı gibi hafif grip benzeri semptomlar ortaya çıkar. Bu dönemde görülen yanak içinde üst azı dişlerinin yanındaki küçük beyaz noktalar (Koplik lekeleri) kızamık için tanı koydurucudur.
Ekzantem dönemi: Yaklaşık 2-4 gün süren bu dönemde ciltte kırmızı lekeler ve döküntüler oluşur. Bu dönemde yüksek ateş (39-40°C) ve döküntü görülmektedir.
Kızamığın tipik döküntüsü: Kulak arkasından başlayarak yüze daha sonra gövdeye ve kollara bacaklara yayılmaktadır. Bir hafta içerisinde aynı sırayla döküntüler solar ve kaybolur.
Virüsün en bulaşıcı dönemi; şikayetler başlamadan önceki iki gün ile döküntü başladıktan sonraki dördüncü gün arasındaki süredir.
Hastalık bir defa geçirildiğinde hayat boyu bağışıklık bırakır.
Erişkinlerde Kızamık Hastalığı
Erişkinlerde kızamık hastalığı genellikle daha ciddi seyreder. Çocuklara göre erişkinlerde kızamık hastalığına yakalanma ve komplikasyon riski daha yüksektir. Bu komplikasyonlar arasında şunlar bulunabilir:
Pnömoni (akciğer enfeksiyonu): Erişkinlerde kızamık hastalığına bağlı pnömoni riski daha yüksektir. Pnömoni belirtileri arasında nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük ve ateş bulunur.
Ensefalit (beyin enfeksiyonu): Erişkinlerde kızamık enfeksiyonu, ensefalit riskini artırır. Ensefalit, baş ağrısı, yüksek ateş, nöbetler, zihinsel değişiklikler ve hatta bilinç kaybı gibi ciddi belirtilerle kendini gösterir.
Diğer komplikasyonlar: Erişkinlerde kızamık hastalığı, orta kulak enfeksiyonları, sinüzit, konjonktivit (göz enfeksiyonu) gibi diğer enfeksiyonlara da yol açabilir. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf olan erişkinlerde daha ciddi komplikasyonlar görülebilir.
Erişkinlerde kızamık hastalığına yakalanma riskini azaltmak için kızamık aşısı önemlidir. Aşılama, kızamığa karşı bağışıklık kazanmanın en etkili yoludur ve hastalığın ciddi komplikasyonlarını önlemeye yardımcı olur.
Kızamık Hastalığının Komplikasyonları
Kızamık, ciddi komplikasyonlara neden olabilen bir hastalıktır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde veya altta yatan sağlık sorunları olan kişilerde komplikasyon riski daha yüksektir. Kızamık komplikasyonları şunları içerebilir:
Orta kulak enfeksiyonu: Kızamık hastalığı sırasında orta kulakta enfeksiyon gelişebilir, bu durum kulak ağrısı, işitme kaybı ve denge sorunlarına yol açabilir.
Akciğer enfeksiyonları: Kızamık, pnömoni (akciğer enfeksiyonu) riskini artırabilir. Pnömoni, nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük ve ateş gibi belirtilerle kendini gösterir.
Ensefalit: Ensefalit, beyin dokusunun enfeksiyonudur ve kızamık hastalığına bağlı olarak gelişebilir. Ensefalit, baş ağrısı, yüksek ateş, nöbetler, zihinsel değişiklikler ve hatta bilinç kaybı gibi ciddi belirtilere neden olabilir.
Gebelik komplikasyonları: Hamilelik döneminde kızamık geçiren kadınlarda erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve doğum defektleri riski artabilir.
Bağışıklık sistemi sorunları: Kızamık, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudu diğer enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı savunmasız hale getirebilir.
Bu komplikasyonlar ciddi olabilir ve tedavi gerektirebilir. Bu nedenle, kızamığın ciddi sonuçlarını önlemek için aşılanma ve hastalıktan kaçınma önlemleri önemlidir.
Kızamık Hastalığının Tedavisi
Kızamık hastalığının spesifik bir tedavisi bulunmamaktadır. Hastalığın semptomlarını hafifletmek ve komplikasyonları önlemek için destekleyici tedavi uygulanır. Bu tedavi, yeterli sıvı alımı, ateş düşürücü ilaçlar ve dinlenmeyi içerebilir. Ateş düşünceye kadar istirahat önerilir. Ayrıca, hasta 10 gün süreyle izole edilmelidir. Sekonder bakteriyel enfeksiyon gelişmesi durumunda antibiyotik tedavisi başlanmaktadır. Ancak rutinde antibiyotik verilmemektedir.
Korunma
Kızamıktan korunmanın en etkili yollarından biri kızamık aşısıdır. Kızamık aşısı, kızamık virüsüne karşı bağışıklık kazandırır ve hastalığın yayılmasını önler. Ülkemizde kızamık aşısı çocukluk çağı asılamalarının içinde rutin uygulanmaktadır. Son dönemde kızamık vakalarının artması nedeniyle güncel aşılama programında değişimler görülebilmektedir.
Kızamık aşısı hastalığın ciddi komplikasyonlarını önlemeye yardımcı olur. Aşının yapılmaması durumunda, hastalığın daha ciddi seyredebileceği ve komplikasyon riskinin arttığı unutulmamalıdır.
Ne zaman doktora başvurmalıyım?
Kızamık geçiren kişilerde öksürükte artış, balgam çıkarma, ateş yüksekliği varsa
Döküntüden sonraki dönemde sürekli uyku eğilimi, huzursuz-gergin, sayıklama, kasılmalar varsa
Kulak ağrısı veya işitme azlığı varsa hekiminize görünmeniz önerilir.