İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Üriner sistem enfeksiyonlarının diğer adı olan idrar yolu enfeksiyonları, böbrekten süzülen idrarın vücuttan dışarı çıkana kadarki geçtiği bölgelerin herhangi bir yerinde enfeksiyonu nedeniyle oluşmaktadır.
Üriner sistem; böbrekler, üreterler (böbrekler ve idrar torbası arasındaki boru şeklindeki yol), mesane (idrar torbası) ve üretra (mesaneden dışarı çıkan yol) dan oluşmaktadır.
Sağlıklı bireylerde idrar sterildir yani idrarda mikroorganizma bulunmamaktadır. İdrar yollarına giren mikroorganizmalar idrar yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır.
İdrar yolu enfeksiyonları, 16-35 yaş arası genç erişkin kadınlarda çok sık görülmektedir. Kadınların yüzde 50'sinden fazlasında hayatlarının bir döneminde idrar yolu enfeksiyonu gelişir. Erkeklere oranla kadınlarda 4 kat daha sık görülmektedir. Kadınlarda sık görülmesinin temel sebebi kadınların üretrasının (idrarı, idrar torbasından dışarı ileten boru) erkeklere oranla kısa olması ve dış ortamdaki bakterilerin üretradan mesaneye (idrara torbasına) kısa bir yol kat ederek kişiyi daha kolay enfekte etmesidir.
Cinsel aktif kadınlarda ve diyafram veya spermisidal gibi doğum kontrol yöntemleri kullanan kadınlarda daha sık görülmektedir.
Günümüzde homoseksüel erkeklerde de idrar yolu enfeksiyonu görülme oranı giderek artmaktadır. Bunun dışında erkeklerde, ileri yaşta prostat ilişkili hastalıklar nedeniyle 65 yaş üstünde idrar yolu enfeksiyonu daha sık görülmektedir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri
İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri, enfeksiyonun geliştiği bölgeye göre değişmektedir;
Üretra enfeksiyonu (üretrit) belirtileri:
İdrar yaparken yanma ve ağrı
Sık idrara çıkma
Kırmızı- pembe renkli idrar
İdrara sıkışık hissine rağmen az miktarda idrar yapmak
Mesane enfeksiyonu (sistit) belirtileri:
İdrar yaparken yanma ve ağrı
Sık idrara çıkma
Kötü kokulu idrar
Bulanık görünen idrar
Özellikle kadınlarda karın alt bölgesinde ağrı
Ateş
Bulantı ve /veya kusma
Böbrek enfeksiyonu (pyelonefrit) belirtileri:
Yüksek ateş
Sağ veya sol tarafta ciddi yan ağrısı
Bulantı ve kusma
İdrar yaparken yanma ve ağrı
Sık idrara çıkma
Kötü kokulu idrar
Bulanık görünen idrar
İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanısı
Sağlıklı bireyin idrarı sterildir, herhangi bir mikroorganizma (bakteri, virus veya mantar) içermemektedir. Çoğu zaman gaitada bulunan mikroorganizmalar idrar yollarına girerek enfeksiyon yapmaktadır bu nedenle en sık Escherichia coli bakterisi saptanmaktadır.
Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıklar da idrar yolu enfeksiyonuna neden olmaktadır. Bu enfeksiyonlar içinde gonore ve klamidya en sık görülen etkenlerdir.
İdrar yolu enfeksiyonu varlığını – yokluğunu belirlemek amacıyla tam idrar tetkiki (TİT) yapılmaktadır. Eğer enfeksiyon ile uyumlu gelirse hastanın idrarındaki mikroorganizmanın tespiti için idrar kültürü testi yapılmaktadır. İdrar yolu enfeksiyonuna neden olan bazı mikroorganizmalar _ atipik mikroorganizmalar (mycoplasma, üreaplasma ) idrar kültüründe ürememektedir. Tedavide bu mikroorganizmalar da unutulmamalıdır.
Korunmasız cinsel ilişki sonrası idrar yolu enfeksiyonu olan kişilerde idrar kültüründe üreme olmaması halinde cinsel yolla bulaşan hastalıkları paneli testi yapılabilmektedir.
Ultrason; üriner sistemde taş, kitle, tıkanıklık veya anormalliklerin tespitinde kullanılmaktadır.
Sistoskopi; mesanenin iç duvarının yapısı incelenmektedir. Mesane tümörleri, mesane taşları veya interstisyel sistit tanısında kullanılmaktadır.
Bilgisayarlı tomografi (BT); böbrek enfeksiyonunun (pyelonefrit) tespitinde kullanılır. Bunun yanı sıra üriner sistemde taş varlığının- yokluğunun tespiti için kullanılır.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisi
İdrar yolu enfeksiyonu tedavisinde antibiyotikler kullanılmaktadır. Pyelonefrit gibi ağır enfeksiyonlarda hasta yatırılarak damardan antibiyotik verilerek tedavi edilmektedir. Sistit, üretrit gibi daha hafif hastalıklarda ise ayaktan tedavi önerilmektedir. Antibiyotik seçimi hastanın idrar kültürü sonucuna göre değişmektedir. Tedavi süreleri ise 3 günden 14 güne kadar çeşitli sürelerde hekimin kararıyla verilmektedir.
İdrar Yolu Enfeksiyonundan Korunma
Bol su tüketmek
İdrar tutmaktan kaçınmak
İdrar yaparken basınçlı idrar yapmak
Pamuklu iç çamaşırları giymek, sıkı kıyafetler giymemek
Hijyenik pedleri sık sık değiştirmek
Tuvalet sonrası temizliği önden arkaya doğru yapmak
Cinsel ilişkiden sonra idrar yapmak
Tüm korunma yöntemlerin dışında hasta 6 ayda 2 ve daha fazla veya yılda 3 ve daha fazla idrar yolu enfeksiyonu geçiriyorsa tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçirmemesi için profilaksiye alınmaktadır. Profilaksi uygulamasında oral antibiyoterapiler kullanılmaktadır. 6 ay süre boyunca profilaksi verilerek hastanın tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçirmesi engellenmektedir.
