Hepatit C Nedir?
Hepatit C, karaciğerde enfeksiyona neden olan bir RNA virüsüdür. Hepatit C virüsünün (HCV) yaptığı klinik tablo ise Hepatit C Hastalığı olarak adlandırılmaktadır. Hepatit C virüsü kronik karaciğer hastalığına, siroza ve karaciğer kanserine (Hepatosellüler karsinom) neden olan ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır.
Dünyada yaklaşık 170 milyon kişi Hepatit C virüsü (HCV) ile karşılatığı tahmin edilmektedir. Ülkeler ve bölgeler arasında HCV oranı değişkenlik göstermektedir. Ülkemizde HCV ile enfekte kişi oranı %1-1.9 arasındadır. Bu nedenle yaklaşık her 100 kişiden 1-2 sinin Hepatit C hastası olduğu tahmin edilmektedir.
Hepatit C Virüsü Nasıl Bulaşır ?
Hepatit C bulaşma yolları:
Damar içi madde (uyuşturucu) kullanımında ortak enjektör kullanımı,
Kişisel ürünlerin (jilet, diş fırçası, tırnak makası vb) ortak kullanımı,
Sterilize edilmemiş cerrahi aletler, iğneler, dövme - piercing malzemelerinin kullanımı,
Hepatit C virüsü ile enfekte kişiden organ nakli,
Enfekte kişinin kanı ile açık yaraya direkt temas,
Hepatit C taşıyan gebeden bebeğe doğum esnasında,
Cinsel ilişki yoluyla bulaşmaktadır.
Hepatit C virüsü genellikle kan yolu ile yani HCV ile enfekte kişinin kanının vücuda girmesi ile bulaşır.
Cinsel yol ile bulaş riski düşüktür. Ancak riskli cinsel ilişkiler, başka bir cinsel yolla bulaşan hastalık varlığında veya HIV hastalığı varlığında bulaşma riski artmaktadır. Aynı zamanda cinsel ilişki sırasında kanamalar ve/veya travmalar bulaş ihtimalini artırmaktadır.
Hepatit C ile enfekte gebelerden bebeğe %10’dan az bulaş riski vardır. Ancak gebelik döneminde HCV RNA virüs yükü çok yüksek ise bulaş riski artmaktadır. Doğumdan sonra ise meme başı çatlağı olmayacak (kanama olmayacak) şekilde emzirmesinde sakınca yoktur.
Hepatit C Virüsü Nasıl Bulaşmaz?
Aynı tabaktan yemek yemek
Ortak çatal, bıçak, bardak kullanımı
Öpüşmek (kan teması yoksa), Sarılmak, Tokalaşmak
Havuza girmek
Aynı tuvaleti kullanmak
Öksürük ile bulaşı görülmemektedir.
Ortak alan kullanımı bulaş için yeterli değildir bu nedenler iş ve okul yaşantısında risk oluşturmamaktadır.
Hepatit C Hastalığı Nedir?
Hepatit C virüsü bulaştıktan sonraki ilk 6 aylık süreç Akut Hepatit C enfeksiyonu olarak adlandırılmaktadır. 6 aydan sonra bağışıklık gelişmeyen kişilerde ise hastalık Kronik Hepatit C enfeksiyonu olarak devam etmektedir.
Genellikle hastaların %15-25’inde Akut Hepatit C döneminde bağışıklık gelişimi görülürken, hastaların %75-85’inde Hepatit C hastalığı kronikleşir. Kronik Hepatit C hastalığı yaşam boyu devam eden enfeksiyona ve karaciğer yetmezliği, siroz, karaciğer kanseri gibi ölümcül hastalıklara neden olmaktadır.
Akut Hepatit C Enfeksiyonu
Kişilere Hepatit C virüsü bulaştıktan genellikle %70-80 belirti görülmez ancak %20-30 kişide belirti görülebilir. Belirtiler bulaştan 4-8 hafta içerisinde başlar.
Akut Hepatit C belirtileri:
Halsizlik
Bulantı kusma
İştahsızlık
Ateş
Sarılık
Karın ağrısı
İdrar renginde koyulaşma
Gaita renginde açılma (macun rengi)
Akut Hepatit C enfeksiyonu geçiren kişilerin %15-25’i ilk 6 ay içerisinde bu hastalığı geçirip atlatır ve hastalığa karşı bağışıklık oluşturur. Ancak kalan %75-85 kişide ise semptomlar geriler ancak bağışıklık oluşmaz ve hastalık kronikleşir.
Kronik Hepatit C Enfeksiyonu
Kronikleşen Hepatit C enfeksiyonu genellikle belirti vermemektedir ancak sinsi şekilde seyretmektedir ve karaciğer hasarına neden olmaktadır. Hastalığın ilerlemesi ile yorgunluk, halsizlik görülmektedir. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte siroza, karaciğer yetmezliğine ve karaciğer kanserine yol açmaktadır. Bu nedenle ölümcül sebeplere neden olabilir.
Kronik Hepatit C Hastalığı olan kişiler;
%60-70 inde kronik karaciğer hastalığı,
%5-20 sinde 20-30 yıl içinde siroz gelişmektedir.
%1-5 i ise siroz veya karaciğer kanseri nedeniyle ölüm görülmektedir.
HBV Enfeksiyonu Yönünden Kimler Risk Altında ?
Sağlık çalışanları ve stajyerler,
Hemodiyaliz hastaları, solid organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları,
Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalan kişiler,
Ortak enjektör kullanan madde bağımlıları,
HCV taşıyan annelerin bebekleri,
Çok sayıda cinsel partneri olan ve seks işçileri ile cinsel ilişkide bulunan kişiler,
Cezaevlerinde ve ıslahevlerinde bulunan hükümlüler ve çalışanlar,
Riskli diş tedavisi ve girişim öyküsü olanlar,
Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler,
Piercing, dövme yaptırmayı planlayan kişiler,
Güvenlik personeli (asker, polis vb. arasında kan ve hasta çıkartıları ile temas riski yüksek olanlar),
Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler,
Hepatit C Enfeksiyonu Tanısında Kullanılan Testler
Tanı için ilk yapılan test HCV ne karşı oluşan antikor düzeyine bakmaktır. Bu nedenle ilk istenen test AntiHCV dir. Pozitif saptanması halinde test tekrarlanır.
AntiHCV kişinin Hepatit C virüsü ile karşılaştığı göstermektedir ancak HCV virüsünü taşıyıp taşımadığını göstermez bu nedenle AntiHCV testi iki kez pozitif saptanan kişilerden PCR testi olan HCVRNA istenir.
HCVRNA hastanın kanındaki Hepatit C virüs miktarını ölçmek için kullanılır. Enfeksiyonu devam eden kişilerde HCVRNA düzeyi tedavi ve takipte önemlidir.
Karaciğer fonksiyon testleri (ALT, AST), AFP, Koagülasyon parametreleri, Albümin, Hemogram ve Karaciğer ultrasonografisi ise hastalığın seyrini belirlemede yardımcı testlerdir.
Hepatit C Enfeksiyonunun Tedavisi
Günümüzde FDA onaylı direkt etkili antiviral ajanlar ile Hepatit C nin tedavisi yapılmaktadır. Hastalık bu tedaviler ile kür olmaktadır. Hepatit C virüsünün genotipine göre tedavi seçenekleri ve süreleri değişkenlik gösterebilmektedir. 8 - 12 hafta şeklinde tedavi seçenekleri olup hastalar tedavi edilmektedir. Bu sayede hastalığın karaciğer hasarı durdurulur. Siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gelişimi engellenmektedir.
Tedavi olan hastaların bulaşıcılığı kalmamaktadır.
Hepatit C Enfeksiyonundan Korunma
Günümüzde hala Hepatit C aşısı bulunmamaktadır. Bu nedenle toplumdaki kişilerin korunma ve bulaş yolları ile ilgili eğitimlerin verilmesi gerekir.
Kişisel bakım ürünlerinin ortak kullanılmaması (manikür, pedikür)
Deri bütünlüğünü bozacak işlemlerin steril şartlarda yapılması (dövme, piercing)
Korunmasız cinsel ilişkiye girilmemesi temel korunma yöntemleridir.
Unutulmamalıdır ki; Hepatit C enfeksiyonu tedavisi sonrası tekrar kişilere bulaşabilir bu nedenle virüsün bulaş yollarına dikkat edilmesi ve tekrar başka bir bulaşın önlenmesi gerekir.
Hepatit C Hastalarının Diyeti Nasıl Olmalı ?
Hepatit C hastaları düzenli hekim takibinde olmalıdır.
Alkol karaciğer hasarını artırdığı için kullanımı önerilmemektedir. Bununla birlikte bitkisel ürünler ve destek ürünler karaciğere zarar vermesi nedeniyle önerilmemektedir.
Fazlu tuzlu ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Kilosu fazla kişilerin ise uygun diyet ve egzersiz programı ile kilo vermesi önerilir.
Eğer hastaya ilaç başlanılacak ise mutlaka Hepatit C hastası olduğunu hekime belirtmelidir. Herhangi bir ilaç almadan önce mutlaka hekimine danışması önerilmektedir.
