Grip Nedir?
Grip, influenza virüslerinin neden olduğu ateş, öksürük ve yaygın kas ağrılarıyla seyreden bir enfeksiyon hastalığıdır.
3 çeşit influenza virüsü bulunmaktadır;
Ä°nfluenza A (insan, domuz, at, deniz memelileri ve kuÅŸlarda),
Ä°nfluenza B (insanda) ve
Ä°nfluenza C (insan ve domuzda)
Influenza A ve B virüsleri dünyada pandemilere/salgınlara neden olmaktadır. Genellikle influenza A’ya bağlı klinik tablo daha ağır seyretmektedir. İnfluenza C virüsü ise ara sıra görülmektedir.
Her yıl salgınlara neden olan influenza virusları dünyanın yaklaşık %20’sini enfekte etmektedir. Toplumda hızla yayılan bu virüs hastaneye yatış oranlarını ve ölüm oranlarını artırmaktadır.
BulaÅŸma Yolu
İnfluenza virüsleri kişiden kişiye damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Öksürme, hapşırma ve konuşma sırasında havaya karışan virüs partikülleri ile bulaşır. Ayrıca enfekte bireylerin sekresyonları ile temas ederek de bulaşmaktadır.
Hasta bireylerin semptomları başlamadan 1 gün önce bulaştırıcılık başlar. Semptom başlandıktan sonra ise 5-7 gün bulaştırıcılık devam eder. Ancak hastaya antiviral tedavi başlanması durumunda bulaştırıcılık 48 saat sonra biter.
Grip Hastalığının Seyri
Grip hastalığı, kişiye bulaştıktan birkaç gün sonra ani başlayan üşüme titremeyle yükselen ateş, başağrısı, yaygın kas ağrıları, halsizlik ve iştahsızlık gelişmektedir. Bununla birlikte öksürük, boğaz ağrısı da görülmektedir. Yaşlı kişilerde ateş yüksekliği nedeniyle bilinç durumunda kapanma görülebilir.
Tüm vücut kaslarında ağrı, gözlerde yanma, burun akıntısı da görülebilmektedir. Ancak en önemli semptom ateştir. Hastaların ateşi hızla 37.8°C -40°C e kadar yükselir. Ateş şikayeti 3-4 gün devam eder ve 6-7 gün içinde azalarak normale döner. Aşısı olmayan kişiler bu akut enfeksiyonu 5-7 gün yatak istirahati ile geçirirler. Bu süreçte hastaların okul/iş dönemi sekteye uğramaktadır.
Yaş gruplarına göre belirtiler değişmektedir. Çocuklarda daha sık görülmekle birlikte yüksek ateş ve servikal lenfadenopati saptanmaktadır. Sağlıklı erişkinlerde, belirtisiz (asemptomatik) veya hafif seyirli enfeksiyon görülebilir. Orta yaştaki hastalarda yüksek ateş, yorgunluk ve ciddi kas ağrıları gibi semptomlar ilk bulgular olabilir. Yaşlı hastalarda ise nefes darlığı, öksürük, ateş gibi daha ciddi solunum yolu komplikasyonlarıyla hastanın hastaneye yatırılması gerekebilir.
Hastalığı sınırlandıramayan bireylerde ise virüsün neden olduğu pnömoni (zatürre) görülmektedir. Ağır solunum yetmezliği, nefes darlığı ile hastalar tedavi için hastaneye yatırılır.
Genç nüfus fazla olan ülkelerde, influenza enfeksiyonu gençlerde daha fazla görülürken yaşlılarda enfeksiyona bağlı ölüm oranı daha fazladır. Özellikle kalp damar hastalığı, astım, kronik metabolik hastalık gibi altta yatan ciddi hastalığı olan çocuk ve erişkinlerde, bağışıklık sisteminde bozukluğu olan kişilerde (immünosüpresiflerde), kronik böbrek ve karaciğer hastalığı olanlarda, nörolojik ağır hastalık varlığında hastaneye yatış ve ölüm oranları daha fazladır.
Gebelerde bağışıklık sistemi baskılandığı için ağır seyretmektedir, ağır solunum yetmezliğine bağlı ölüme sebebiyet verebilir.
Grip - İnfluenza Enfeksiyonu Tanısı
Solunum sekresyonlarından hızlı tanı testleri yapılmaktadır. Bu testler solunum sekresyonlarında PCR veya viral antijenlerin immünolojik olarak tespit edilmesi prensibine dayanır.
Solunum sekresyonları, burun sürüntüsünden swabla alınmaktadır.
Grip - Ä°nfluenza Enfeksiyonunun Tedavisi
İnfluenza virüsü ciddi salgınlara ve dolayısıyla iş- güç kaybına neden olan önemli bir sağlık sorunudur. Ülkelere ciddi ekonomik bir yük de getirmektedir.
Tedavide oseltamivir ve zanamivir olmak üzere iki seçenek antiviral ajan kullanılmaktadır. İnfluenza A ve B için bu tedaviler verilmektedir. İnfluenza C için tedavi verilmemektedir. Hastalara tedavi başlamak için şikayetlerin başlangıcından sonraki süre çok önemlidir. Çünkü tedavi için verilen antivirallerin etkinliği hastalığın erken döneminde etki etmektedir, geç dönemde etkinliği saptanmamıştır. Bu nedenle şikayetlerin başlangıcından sonra tedavi ilk 72 saat içinde başlamalıdır. Ancak ağır seyirli hastalıkta viral replikasyonu uzayan kişilerde de tedavi etkilidir.
Oseltamivir oral yoldan verilir. Böbrek fonksiyonu normal olan kişilerde tedavi dozu 2x75mg/gün'dür. Tedavi süresi 5 gündür. Yan etki olarak hastaların yaklaşık %10-15’inde bulantı ve kusma görülmektedir.
Zanamivir inhaler olarak verilir. Tedavi dozu inhaler 2x10 mg/gün'dür. Tedavi süresi 5 gündür. Gebelerde oseltamivir zanamivire göre daha çok tercih edilir.
Tedavi başlandıktan 48 saat sonra hastalığın bulaştırıcılığı kalmamaktadır. Hem hastaların sağlığı hem de toplum sağlığı için tedavi önemli rol almaktadır.
İnfluenzada Antiviral Tedavi Önerilen Yüksek Riskli Gruplar:
İki yaştan küçük çocuklar,
65 yaşından büyük erişkinler,
Bağışıklık sistemi düşük kişiler (İmmünsüpresifler- kanser, HIV, uzun dönem steroid kullanımı olan kişiler),
Gebeler ve doğum sonrası 2 hafta içinde olanlar,
Altta yatan kronik hastalığı olan kişiler,
Kronik akciğer hastalık (astım, kronik obstruktif akciğer hastalığı, kistik fibrozis)
Kardiyovasküler hastalık
Böbrek hastalığı
Karaciğer hastalığı
Şeker hastalığı (diabetes mellitus)
Nörolojik hastalık
19 yaşından küçük olup düzenli aspirin tedavisi alanlar,
Kan hastalıkları,
Morbid obezler,
Bakım evlerinde yaşayanlar,
Sağlık çalışanları
KORUNMA
Toplum sağlığı açısından korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Bunun dışında İnfluenza A ve B hastası ile teması olan kişilere koruyucu amaçlı kemoprofilaksi verilmektedir.
Kemoprofilakside tedavide kullanılan antiviral ajanlar kullanılmaktadır, ancak dozu yarı doz şeklinde (oseltamivir 1*75mg, zanamivir 1*10mg) kullanılır. Kullanım süresi 5 gündür.
Korunma yollarının bir diğeri ise enfekte bireylerle yakın temastan kaçınmak ve düzenli el yıkamaktır.
Ä°NFLUENZA AÅžILARI
İnfluenza enfeksiyonundan ve komplikasyonlarından korunmanın en etkin yolu mevsimsel influenza aşısı ile aşılamadır.
Dünya sağlık örgütü (DSÖ); 6 ay ve üzerindeki tüm bireylere aşı yapılmasını önermektedir. Gıda ve İlaç Uygulama Merkezi (FDA) onaylı olan iki tip aşı bulunmaktadır.
İnaktive influenza aşısı (cansız)
Canlı attenüe influenza aşısı
Ülkemizde influenza sezonu Eylül ayında başlayıp Mayıs sonuna kadar devam etmektedir. Aşının koruyuculuğu sağlaması için influenza aktivitesi başlamadan önce yapılmalıdır. Ancak sezon basında yaptırmayan kişiler tüm influenza sezonu süresince de yaptırabilirler.
Mevsimsel influenza aşısı her yıl görülme olasılığı yüksek suşlara karşı koruyuculuk sağlanması için yapılmaktadır. Bu nedenle aşı içerisindeki suşlar her yıl yenilenmektedir.
İnaktive İnfluenza Aşısı (cansız)
6aydan büyük sağlıklı kişilere, kronik hastalığı olan kişilere ve gebelere uygulanabilir.
Gebelik döneminin herhangi bir zamanında ve emzirme döneminde güvenle yapılabilir.
Kas içine (im) deltoid kasa (kol) veya uyluk anterolateraline yapılır.
İki farklı inaktive influenza aşısı bulunmaktadır.
Trivalan aşı: 2 farklı İnfluenza A, 1 adet İnfluenza B suşu bulunmaktadır.
Quadrivalan aşı: 2 farklı İnfluenza A, 2 farklı İnfluenza B suşu bulunmaktadır.
En sık görülen yan etki enjeksiyon yerinde ağrı (%64) dır. Kızarıklık, ısı artışı de görülmekle birlikte birkaç günde düzelmektedir. Çocuklarda yan etkiler farklılık gösterebilir. Daha önce aşılanmamış çocuklarda hafif ateş, halsizlik, yaygın kas ağrısı görülebilir.
Canlı Attenüe İnfluenza Aşısı
Canlı aşıdır bu nedenle 2-49 yaş arasında sağlıklı bireylere yapılır. Gebelere yapılmaz. Burun içine sprey şeklinde uygulanır.
Yetişkinler kolay tolere etmektedir. Aşılama sonrası burun akıntısı, burun tıkanıklığı görülebilir. Çocuklarda ise ateş, baş ağrısı, halsizlik, öksürük daha sık görülür.
Kimlere İnfluenza Aşısı Yapılmamalıdır?
Tüm influenza aşıları yumurtada yapıldığı için yumurta alerjisi olan kişilere yapılmamalıdır.
Aşı içerisindeki maddelere alerjisi olan kişilere de yapılmamalıdır.
Aktif viral enfeksiyon geçiren kişilerde aşının koruyuculuk etkisi düşeceği için 2 hafta ertelenmelidir.
Grip Aşısı Her Yıl Tekrarlanmalı Mıdır?
Aşının koruyuculuğu uygulandıktan 2 hafta sonra başlar ve o yıl boyunca zamanla etkinliği azalarak kaybolur. Bu nedenle her yıl tekrarlanması önerilmektedir.
