Maymun çiçeği, Poxviridae adlı virüs ailesine ait Monkeypox virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Poxviridae ailesinde yer alan bir diğer virüs ise Variola virüsüdür ve çiçek hastalığına neden olur. 1958 yılında maymun kolonilerinde çiçek hastalığına benzer döküntüler görülmesinden sonra araştırılan ve tanımlanan bu virüs maymun çiçeği olarak adlandırılmıştır.
İnsanlarda ilk kez 1970 yılında maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu gözlenmiştir. günümüze kadar gelen dönemde maymun çiçeği Afrika kıtasında tek tük bildirilen vakalar şeklinde düzenli olarak görülmekteydi. Dünyada Batı ve Orta Afrika’da uzun yıllardır nadir olarak görülen bu virüs son dönemde yaygınlaşmış olup Afrika kıtası hariç bir çok kıtada görülmektedir.
Bulaşma
Mpox (maymun çiçeği virüsü), lezyonlara veya kabuklara temasla bulaşabilir. Virüs, enfekte kişilerdeki döküntülerde, kabarcıklarda ve kabuklarda bulunur. İnsanlar, bu lezyonlara dokunduktan sonra ellerini gözlerine, burnuna veya ağızlarına götürerek virüsü kendilerine bulaştırabilirler.
Bunun yanı sıra, maymun çiçeği virüsü aşağıdaki yollarla da bulaşabilir:
Solunum yolu damlacıkları: Enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında havaya salınan damlacıkların solunmasıyla virüs bulaşabilir.
Direkt temas: Enfekte bir kişiyle temas etmek de virüsün bulaşmasına neden olabilir.
Kirlenmiş yüzeyler: Virüs, kontamine olmuş yüzeylerde kısa süreliğine yaşayabilir ve bu yüzeylere dokunan kişiler virüsü alabilir.
Belirtiler
Maymun çiçeği virüsü (monkeypox), insanlarda benzer belirtilere neden olan çiçek hastalığına (variola virüsü) yakından ilişkili bir virüstür. Maymun çiçeği virüsünün inkübasyon süresi, yani virüsle temas ettikten sonra belirtilerin ortaya çıkmasına kadar geçen süre, genellikle 6 ila 16 gün arasındadır. Ancak, bazı durumlarda bu süre 5 ila 21 gün arasında değişebilir. Belirtiler, enfekte olan kişiden kişiye değişebilir ve bazı durumlarda asemptomatik (belirtisiz) olabilir. Mpox virüsü enfeksiyonunun belirtileri şunlardır:
Ateş
Döküntü
Öksürük
Halsizlik
Baş ağrısı
Eklem ve kas ağrısı
Boğaz ağrısı
İshal
Kırmızı gözler (konjunktivit)
Tedavi
Günümüzde, Mpox virüsüne özgü onaylı antiviral ilaçlar bulunmamaktadır. Tedavi, genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir ve şunları içerebilir:
Analjezik ve antipiretik ilaçlar (ateş ve ağrıyı hafifletmek için)
Hidrasyon (sıvı alımını artırarak)
Dinlenme (vücudun iyileşme sürecini desteklemek için)
Oksijen tedavisi (şiddetli solunum problemleri yaşayan hastalar için)
Hastaların durumlarına göre ek tedavi ve destek yöntemleri uygulanabilir. Ciddi vakalarda hastaneye yatış ve yoğun bakım gerekebilir.
Aşılama
Çiçek aşısı olarak bilinen ve Ankara şusu (Vaccinia virus Ankara, MVA) ile yapılan aşı, maymun çiçeği virüsü (monkeypox) için de kullanılabilir. Ankara şusu, çiçek hastalığına neden olan variola virüsüne karşı koruma sağlayan zayıflatılmış bir vaccinia virüsü türüdür. Maymun çiçeği virüsü ve çiçek virüsü (variola) arasında önemli genetik benzerlikler olduğu için, çiçek aşısı, maymun çiçeği virüsüne karşı da koruma sağlayabilmektedir.
Ankara şusu aşısı, maymun çiçeği virüsüne karşı koruma sağlamak için kullanılabilir, ancak aşının kullanımı ve dağıtımı hükümet ve sağlık yetkilileri tarafından yönetilmektedir.
Korunma
Ankara şusu aşısı maymun çiçeği virüsüne karşı kısmi koruma sağlasa da, virüsün yayılmasını önlemek için hâlâ hijyen ve sosyal mesafe uygulamalarına uymak önemlidir. Bu, enfekte kişilerle yakın teması sınırlamak, ortak kullanılan yüzeyleri ve nesneleri düzenli olarak temizlemek ve dezenfekte etmek ve sağlık uzmanlarının önerilerine göre hareket etmek anlamına gelir.
Unutmayın, maymun çiçeği virüsüyle mücadele etkili bir toplum katılımı gerektirir ve bireysel önlemler alarak ve sağlık uzmanlarının önerilerine uyarak, virüsün kontrol altına alınmasına yardımcı olabiliriz.
HIV Hastalarındaki Durum
HIV pozitif bireyler, bağışıklık sistemi zayıflığı nedeniyle enfeksiyonlara karşı daha hassastır. Bu nedenle, Mpox virüsüne maruz kalan HIV hastaları, daha şiddetli belirtiler yaşayabilir ve hastalığın daha ciddi komplikasyonlarına daha yatkın olabilirler. Bu nedenle, HIV pozitif bireylerin önleyici tedbirleri dikkatlice uygulaması önemlidir.
HIV hastalarının Mpox virüsü yönetimi şunları içerebilir:
Düzenli doktor kontrolleri ve takip
Mpox virüsüne karşı aşılandıktan sonra doktorun önerdiği ek önlemleri almak
Diğer bireylerle yakın teması sınırlandırmak ve sosyal mesafe kurallarına uymak
Maske kullanımı ve hijyen uygulamalarına dikkat etmek
HIV hastaları, herhangi bir Mpox virüsü belirtisi yaşadıklarında derhal tıbbi yardım almalıdır. Erken tanı ve tedavi, hastalığın ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir.
Sonuç olarak Mpox virüsü, dünya çapında halk sağlığı için büyük bir endişe kaynağıdır. Virüsün bulaşmasını önlemek ve enfeksiyonun yayılmasını sınırlamak için önleyici tedbirlerin alınması önemlidir. HIV pozitif bireylerde hastalığın yönetimi ve takibi özel dikkat gerektirir. Bireylerin sağlık uzmanlarının önerilerine uyarak, maske kullanımı, sosyal mesafe ve hijyen uygulamalarını benimsemesi, Mpox virüsünün kontrol altına alınmasına yardımcı olacaktır.
